Leestijd ongeveer 2 minuten

Op 4 mei is het Kastanjeplein een bijzonder ingerichte herdenkingsplek waar iedereen een joods slachtoffer stap voor stap symbolisch thuis kan brengen. Namen en Nummers herdenkt sinds 2012 op rituele wijze de 2800 weggevoerde joden uit een deel van de Oosterparkbuurt.

Beeldend kunstenares en initiatiefnemer van het project Namen en Nummers Ida van der Lee, woonde van 1985 tot 2011 in de Vrolikstraat. Uit haar huis zijn in de Tweede Wereldoorlog in 1941 Eliazer Bas en Naatje Bas Peperwortel weggevoerd, ze zijn beiden in Auschwitz omgekomen. Ida: ‘Uit die straat alleen al zijn 1200 Joden gedeporteerd. Ik vond het schokkend dat ik en anderen dat niet wisten. Daar wilde ik verandering in brengen’.

Ritueel

Op 4 mei helpen ruim zeventig vrijwilligers en buurtbewoners mee om de ongeveer duizend bezoekers te ontvangen en te begeleiden in het ritueel. Als je als bezoeker de ruimte binnenstapt krijg je uitleg over de procedure. Bij het Tijdkantoor krijg je rituele tijd uitgereikt. Uit een monumentaal opgestelde archiefkast kies je de naam van een persoon die je ‘terug naar huis’ wilt brengen. Aan werktafels versier je een bordje en schrijft daarop de naam. Het plankje met de naam leg je in de grote plattegrond op de plek van het oorspronkelijke woonhuis. Je krijgt vervolgens een kop thee aangeboden en je kunt jouw ervaringen en gedachten delen met anderen.

Ida: ‘Bij het maken en neerleggen van de bordjes komt steeds een nieuw verhaal naar boven. Zo vertelde één van de deelnemers dat 126 familieleden zijn omgebracht. Een klein neefje, Davidje, want zo noemen ze hem altijd, is toen hij twee jaar en acht maanden was in Vught overleden. Zijn moeder en vader woonden op de Tugelaweg.’

Journalist en tv-presentator Hanneke Groenteman bezocht Namen en Nummers in 2019, zij beschreef haar ervaring als volgt: ‘Ik heb door de jaren heen talloze verhalen over de holocaust gehoord en verteld. Maar het schrijven van de naam van Rachel Vleeschdrager Agsteribbe uit de Vrolikstraat 255 en het mooie ritueel er omheen waren onvergetelijk.’

Allemaal thuisgebracht

Het Stratenmonument groeit elk jaar. Het is een tijdelijk monument dat ’s avonds het middelpunt is voor de herdenking met zang. In de maand april zijn er verschillende presentaties, schoolprogramma’s, workshops, trainingen, klusdagen en zangrepetities voor vrijwilligers.

In 2020 wordt na acht edities Namen en Nummers afgerond omdat dan alle 2800 slachtoffers herdacht zijn. Als het Stratenmonument met alle naambordjes compleet is, wordt er in de nacht van 4 op 5 mei een wake gehouden om in stilte samen te komen en nog een keer tot de deelnemers te laten door dringen welk verlies er geleden is.

Voor deze laatste editie van Namen en Nummers komen onder meer Onno Hoes van het Nationaal comité 4 en 5 mei, activist Yerry Affriyie, Barbara Barend en de voorzitter van het instituut van het slavernijverleden Ninsee, Linda Nooitmeer, op 4 mei deelnemen aan het herdenkingsritueel en een naambordje maken.